Biologie

Op de Hoge Kempen (BE) loopt het hemelwater de grond in tot het een ondoordringbare kleilaag bereikt. Van daar af stroomt het als grondwater met de eeuwen, zodat er allerlei mineralen in opgelost worden, naar de lager gelegen Lage Kempen waar het zich vermengd met het locale hemelwater. Omdat het hier niet verder kan zien we het grondwater hier op vele plaatsen letterlijk over de grond liggen. Het is hierdoor erg drassig en moerasachtig gebied, zogeheten broeklanden  met, mede door het mineraalrijke water haar specifieke begroeiing.

Duidelijk zichtbare bronnen zijn hierdoor niet aan te wijzen. Al sinds mensenheugenis graven boeren  kleine geultjes teneinde hun grond af te wateren. Als slootjes komt het samen om op een gegeven moment een naam te krijgen en verder te stromen als beek. De Lage Kempen liggen immers gemiddeld ruim twintig meter boven N.A.P. Er zijn hier drie beken in het zogeheten Dommeldal. De meest oostelijke heet de Aa, de meest westelijk gelegen stroom Dommel en de middelste Warmbeek welke in Nederland Tongelreep wordt genoemd.
In het grotere geheel bevinden deze rivieren zich in het Maasdal. Verder stroomafwaarts, te Eindhoven, komt de Warmbeek/Tongelreep samen met de Dommel en te 's Hertogenbosch komt de Aa evenzo samen bij de Dommel om via de Dieze de Maas in te stromen.

Het is in beginsel schitterend water dat door het landschap meandert en waarlangs, door de mineraalrijke water specifieke plantengroei gevonden wordt. Onderweg passeren deze stromen veel laaggelegen, drassige gronden zoals de laatste, het Bossche Broek.

In de vorige eeuwen is heel wat graafwerk verzet teneinde het water beter af te voeren, want stroomafwaarts leidde het veelvuldig tot overstromingen. Voor de watermolens werden in die dagen ook dammen aangelegd, om verzekerd te zijn van genoeg water om de molen draaiende te houden. Dit heeft lang tot nog veel meer overstromingen geleid. Temeer daar elke molen zonder zich rekenschap van de volgende te geven het eigen beleid koesterde en de boeren hadden het er domweg mee te doen. Dit heeft uiteindelijk geleid tot de waterschappen, teneinde door overleg en samenwerking enige orde te scheppen.
Ook werd stilaan, met name in de vorige eeuw, het water zeer vervuild. Eindhoven kreeg pas heel laat riolering, het afval liep gewoon de Dommel in. En boeren bemestten naar hun believen. Inmiddels is erg veel verbeterd. Oude meandering wordt hersteld. Boeren gebruiken slechts beperkte hoeveelheden meststoffen. Langs het water worden vrije zones aangelegd zodat er een strook ontstaat waar nooit gemest wordt en de natuurlijke vegetatie inmiddels terugkeert. Gedegen rioleringen en waterzuiverings-installaties zijn overal aangelegd. Inmiddels is de biodiversiteit weer uitgegroeid tot opmerkelijke proporties, zodat er in het zuivere wat weer vele vissoorten gevonden zijn en zeldzame planten teruggekeerd zijn.